Πως ξέρουμε για τον θάνατο του Ίτσιου στο Π8 του Μπέλλες ;

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ*
Δημοσιογράφος – Ερευνητής

Τα τελευταία χρόνια επιχειρείται μεθοδικά μία αποδόμηση της ιστορίας του λοχία Δημητρίου Ίτσιου, κατά τη γερμανική επίθεση στο δυτικό Μπέλλες το 1941, προβάλλοντας μια διαφορετική εκδοχή για τον θάνατο του ήρωα, απ’ αυτήν που γνωρίζουμε σύμφωνα με τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. Οι «αποδομητές» βασίζονται στη μαρτυρία του συμπολεμιστή και συγχωριανού του Ίτσιου, Ιωάννη Κοζάρτση, που εκφράστηκε δημόσια όταν πλέον διένυε το 95ο έτος της ηλικίας του.

Πριν έρθουμε στα όσα υποστηρίζει ο Κοζάρτσης, που κατά τ΄ άλλα υπεραμύνεται του ηρωισμού και της αυτοθυσίας του Ίτσιου, ας δούμε πως προέκυψε η επίσημη θέση της ΔΙΣ πως ο θάνατός του οφείλεται σε «δολοφονία από Γερμανό αξιωματικό όντας αιχμάλωτος».

Αυτός που αναφέρει δημόσια πρώτη φορά το περιστατικό με τον Ίτσιο, είναι ο συγγραφέας Χρήστος Ζαλοκώστας στο έργο του «ΡΟΥΠΕΛ» (1945) ο οποίος μάλιστα τον αποκαλεί «Ίντζο». Κρατήστε το αυτό για τη συνέχεια.

Ο Ζαλοκώστας χρησιμοποίησε ως πηγή των πληροφοριών του αναφορές διοικητών συγκροτημάτων της «Γραμμής Μεταξά» και μονάδων που συμμετείχαν στη «Μάχη των Οχυρών» το χρονικό διάστημα 6-10/4/1941. Οι περισσότερες αναφορές συντάχθηκαν και παραδόθηκαν στην στρατιωτική υπηρεσία την περίοδο της κατοχής και της περιβόητης «Ελληνικής Πολιτείας» όπως ήταν η ονομασία του κράτους-μαριονέτας στον ελληνικό χώρο την περίοδο 1941-1944.

Όπως προκύπτει ο Ζαλοκώστας είχε πρόσβαση στις αναφορές αυτές, τόσο κατά την περίοδο της κατοχής -όταν και συνέγραψε το απόρρητο «Μακεδονικές Θερμοπύλες» που στη συνέχεια εξέδωσε η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στο Κάϊρο αρχές του 1944- αλλά και αμέσως μετά την Απελευθέρωση, συγγράφοντας το «ΡΟΥΠΕΛ».

Το συγκεκριμένο απόσπασμα του Ζαλοκώστα έχει ως εξής :

«Ένα άλλο συγκρότημα προκαλύψεως» του Ρούπελ, το πολυβολείο Π8, που το διοικούσε ο Λοχίας Ιντζος, αφού εξάντλησε το 33.000 φυσέκια που είχε κι έστρωσε μπροστά του νεκρούς σωρό τους Γερμανούς, αντιστεκόταν μέχρις εσχάτων με χειροβομβίδες. Αλλά του ανατίναξαν τη σκεπή και μπήκαν μέσα οι εχθροί. Αντίκρισαν κατά γης τους υπερασπιστές, πληγωμένους και γεμάτους, χώματα από την ανατίναξη. Ο Γερμανός ταγματάρχης ρωτά τον διερμηνέα, που έφερε μαζί του, να του πει : “Ποιος διοικεί το πολυβολείο”. Ο Ιντζος παρουσιάζεται. Με τον διερμηνέα πάντοτε ζητά ο ταγματάρχης να μάθει τι βαθμό έχει.
“Λοχίας”.  “Πες του να με ακολουθήσει”, και βγαίνουν έξω, εκεί που κείτονται διακόσιοι Γερμανοί νεκροί. Ο ταγματάρχης σταματά και δείχνει του Ιντζου το μακάβριο θέαμα: “Τούτο το μακελειό είναι δικό σου έργο. Μου σκότωσες τους καλύτερους στρατιώτες μου. Σε συγχαίρω”, του λέει και του δίνει το χέρι. Ο Ίντζος στέκεται προσοχή και χαιρετά στρατιωτικά, κορδωμένος και περήφανος για παρόμοια αναγνώριση. Αλλά διαμιάς, αλλάζοντας ύφος, στρέφεται ο ταγματάρχης προς τον επιλοχία του και διατάζει.
“Τουφέκισέ τον”, και ο διερμηνέας δε μεταφράζει, λες και δεν πιστεύει ο ίδιος τι άκουσε.
Ωστόσο ο επιλοχίας πηγαίνει τον Ιντζο σ’ ένα δέντρο και τον εδένει πιστάγκωνα. Ο Έλληνες λοχίας ρωτά επίμονα:
“Τι είπε; Τι είπε; Γιατί μ’ έδεσε;” μα ο διερμηνέας σηκώνει τους ώμους για να μην απαντήσει. Καθώς βλέπει ο Ιντζος τον επιλοχία να παίρνει στα χέρια του οπλοπολυβόλο, φωνάζει στο διερμηνέα:
“Θα με τουφεκίσει; Γιατί;”
Τούτη τη φορά του δίνεται απάντηση: “Για να εκδικηθεί τους νεκρούς μας”. Συγχρόνως ακούγεται ριπή πολυβόλου και ο λοχίας γέρνει μπροστά, νεκρός, επειδή τον συγκρατεί το σκοινί που είναι δεμένος.
Οι σύντροφοι του Ιντζου Κοιτάνε με ύφος μαζί άγριο και φοβισμένο. Μα ο Γερμανός ταγματάρχης αυτούς δεν τους πειράζει».

Ανάμεσα στις αναφορές στις οποίες είχε πρόσβαση ο Ζαλοκώστας, μετά την απελευθέρωση ήταν και αυτή του τότε Τχη Στυλλιανού Καλλονά, διοικητή του II/91ου ΤΠ που έδρασε στο δυτικό Μπέλλες την πρώτη μέρα της γερμανικής επίθεσης. Υπό τις εντολές του Καλλονά έδρασε ο Ίτσιος, έως την τελευταία στιγμή.

Ο Καλλονάς αναφέρει στην λεπτομερέστατη αναφορά του (σελίδα 6) πως ο Ίτσιος (τον οποίον αναφέρει ως Ίντζο) φονεύθηκε από Γερμανό αξιωματικό ως αιχμάλωτος πολέμου. Γράφει συγκεκριμένα :  «Τα Πολυβολεία Π7 και Π8 αμύνονται μέχρι εξαντλήσεως των πυρομαχικών των. Το Π8 μάλιστα αμύνεται μέχρι της 16 ώρας και ο διμοιρίτης τούτων εφ. Λοχίας Ίντζος Θωμάς φονεύεται υπό των εξοργισμένου Τχη των αντιπάλων, ως αιχμάλωτος πλέον».

Ο Ζαλοκώστας βασίστηκε στην αναφορά του Καλλονά, που κάνει λόγο (ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ) για εκτέλεση του Ίτσιου από Γερμανό αξιωματικό ως αιχμάλωτο. Για αυτό και τον αναφέρει επίσης ως Ίντζο. Όλα τα υπόλοιπα που «περιγράφει» ο Ζαλοκώστας (εξάντληση 33.000 φυσιγγίων, ανατίναξη σκεπής πολυβολείου, διάλογος Ίτσιου με Γερμανό αξιωματικό, δέσιμο Ίτσιου σε δέντρο) είναι προφανές πως είναι αποτέλεσμα της διηγηματικής υπερβολής του συγγραφέα. Εξάλλου είναι γνωστό πως γράφοντας το 1944-1945 το «Ρούπελ», ο Ζαλοκώστας είχε στο μυαλό του τη φιλοδοξία να μεταφερθεί το έργο του στον κινηματογράφο. Παρά τις επαφές του αργότερα με τον Ελληνοαμερικάνο Σπύρο Σκούρα, πρόεδρο της γνωστής εταιρείας παραγωγής κινηματογραφικών ταινιών «20th Century Fox», η προσπάθεια δεν ευοδώθηκε.

Ο Τχης Καλλονάς δεν ήταν αυτόπτης μάρτυρας του περιστατικού και βέβαια δεν μπορεί να το … επινόησε από το μυαλό του. Εξάλλου από το ύφος και τη λεπτομέρεια των στοιχείων που παραθέτει στην Έκθεση της πολεμικής του δράσης, κατά τη γερμανική επίθεση στο δυτικό Μπέλλες, προκύπτει αβίαστα πως πρόκειται για έναν σοβαρό, μεθοδικό και σχολαστικό αξιωματικό που τίμησε τον όρκο του τόσο στη Μακεδονία, αλλά και αμέσως μετά στη «Μάχη της Κρήτης».

Επίσης, η επίσημη θέση του ΓΕΣ και της ΔΙΣ, είναι πως ο Ίτσιος «εκτελέστηκε κατόπιν διαταγής», υιοθετώντας πλήρως τα όσα αναφέρει ο Καλλονάς στην έκθεσή του. Έως πρότινος έξαλλου, άπαντες οι ιστορικοί και ερευνητές αποδέχονταν πλήρως στα έργα τους την επίσημη θέση του ΓΕΣ και της ΔΙΣ για τον θάνατο του Ίτσιου. Ακόμη και αυτοί που σήμερα επιχειρούν να τον αποδομήσουν.

Ένα καίριο ερώτημα που πρέπει ν’ απαντηθεί είναι : «Ποιος πληροφόρησε τον Καλλονά για την τύχη του Ίτσιου», αφού ο ίδιος δεν ήταν μπροστά. Προφανώς κάποιος από τους δύο συμπολεμιστές του που είχαν παραμείνει μαζί του στο Π8 και ήταν οι μοναδικοί Έλληνες στο σημείο. Αυτοί ήταν ο Ιωάννης Κοζάρτσης από τα Άνω Πορόια και ο Βαγγέλης Παπαβασιλείου από το Αμύνταιο Φλώρινας. ΘΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΟΥΜΕ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΟΥΜΕ ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΑΥΤΟ ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ. Πρώτα ας δούμε τι υποστηρίζουν οι «αποδομητές».

Ο Σερραίος ερευνητής και συγγραφέας, απόστρατος αξιωματικός, Ηλίας Κοτρίδης ήταν ο πρώτος που δημόσια αμφισβήτησε την επίσημη εκδοχή του ΓΕΣ και τη ΔΙΣ για το θάνατο του Δημήτριου Ίτσιου.
Ωστόσο έως το 2013 η άποψη του κ.Κοτρίδη, όπως αποτυπώνεται και στην επετειακή έκδοση του δήμου Σιντικής στις Σέρρες («Δήμος Σιντικής – Ο χώρος και η ιστορία του») ήταν ταυτόσημη με όσα γνωρίζουμε και όσα επίσημα αποδέχετα η ΔΙΣ. Περιγράφοντας μάλιστα το ιστορικό της «Μάχης των Οχυρών» στο βόρειο τμήμα των Σερρών, ο κ.Κοτρίδης έγραψε για την επίθεση των Γερμανών στο δυτικό Μπέλλες στις 6/4/1941.

 

«Την 14.00΄ οι Γερμανοί έγιναν κύριοι της τοποθεσίας πλην ενός σημείου. Ήταν η περιοχή όπου δρούσαν τα πολυβολεία Π7 και Π8 υπό την διοίκηση του λοχία Ίτσιου Δημητρίου. Ειδικότερα το Π8 αμύνθηκε μέχρι την 16.00΄ ώρα, καλύπτοντας τη σύμπτυξη των τμημάτων. Την ώρα εκείνη εξαντλήθηκε και το τελευταίο διαθέσιμο φυσίγγιο. Το πολυβολείο κυκλώθηκε και οι μαχητές του Λοχίας Δημήτριος Ίτσιος και στρατιώτες Θεόδωρος Ζιώγας και αδελφοί Κοζάρτζη) βγήκαν ως αιχμάλωτοι πολέμου. Ο Γερμανός αξιωματικός άφησε ελεύθερους τους στρατιώτες, συνεχάρη το λοχία για την τεράστια φθορά που προξένησε και αφού έβγαλε το πιστόλι του τον εκτέλεσε. Επρόκειτο για έγκλημα πολέμου, που έμεινε ατιμώρητο, διότι ο λοχίας ήταν αιχμάλωτος και προστατευόταν από διεθνείς συνθήκες».

Λίγο καιρό μετά τα όσα έγραψε στην έκδοση του δήμου Σιντικής, ο κ.Κοτρίδης ξεκίνησε να υποστηρίζει σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις (και στον υποφαινόμενο) πως ο Ίτσιος δεν δολοφονήθηκε σύμφωνα με όσα επίσημα γνωρίζουμε, αλλά φονεύθηκε από «Γερμανό που ήταν στην επιφάνεια του πολυβολείου, όταν αυτός εξήλθε με μία αραβίδα στο χέρι». Σύμφωνα με τον ίδιο, η εκδοχή αυτή βασίστηκε στη μαρτυρία του συμπολεμιστή του Ίτσιου Ιωάννη Κοζάρτζη, ο οποίος ζει στο Μακροχώρι της Ημαθίας και σήμερα είναι 104 ετών.

Με βάση όσα αναφέρει ο κ.Κοτρίδης, ο Κοζάρτσης του δήλωσε για τον θάνατο του Ίτσιου : «Οι Γερμανοί όλο και πλησίαζαν χωρίς, μερικούς, να τους δούμε γιατί το πολυβολείο μας δεν είχε θυρίδα στα πλάγια ή πίσω. Έτσι πλησίασε κάποιος από πίσω-Έλληνας ήταν, Γερμανός ήταν δεν ξέρω- και μιλώντας Ελληνικά μας είπε : «Παιδιά παραδοθείτε, οι Γερμανοί δεν θα σας κάνουν τίποτε. Παραδοθείτε. Κατέβηκαν στον κάμπο και πάνε για τη Σαλονίκη».
Ο Ίτσιος δεν ήθελε να το πιστέψει και αρπάζοντας την αραβίδα μου χύμηξε έξω ουρλιάζοντας, γεμάτος από πατριωτισμό και πάθος. Οι Γερμανοί ήταν πάνω και γύρω από το πολυβολείο. «Μπάγκ…». Ανοίγω περισσότερο την πόρτα και τον βλέπω πεσμένο μπρούμυτα. Το κράνος του έπεσε κάτω. Τον χτύπησαν στο κεφάλι. Βγαίνω έξω με τα χέρια ψηλά και πάω κοντά του. Ήταν γεμάτος αίματα. Τον γύρισα να «βλέπει» ουρανό- είναι κρίμα να βλέπει χώμα ο νεκρός- σκούπισα τα αίματα και τον σκέπασα με την χλαίνη του» (πηγή : www.ww2wrecks.com)

Αν και δεν υπάρχουν πληροφορίες για το πότε ελήφθη η συνέντευξη, που επικαλείται ο κ.Κοτρίδης, η οποία έως σήμερα δεν έχει δημοσιοποιηθεί αυτούσια, είναι βέβαιο πως ελήφθη μετά το 2013, οπότε και ο Κοζάρτσης διένυε το 95ο έτος της ηλικίας του.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως έως το 2013 ο Κοζάρτσης, ΟΥΔΕΠΟΤΕ είχε αμφισβητήσει δημόσια την κυρίαρχη εκδοχή για το θάνατο του Ίτσιου. Αυτό δε συνέβη ούτε όταν το 1980 στήθηκε η προτομή του ήρωα στην κεντρική πλατεία του χωριού τους, ούτε και όταν μετά το 1990 εκδόθηκαν βιβλία και δημοσιεύτηκαν άρθρα σ’ εφημερίδες και περιοδικά που αναφέρονταν στον θάνατό του ήρωα λοχία.

Η μαρτυρία του αδελφού Κοζάρτση

Το 1989 μάλιστα, κυκλοφόρησε το βιβλίο : «Τα Άνω Πορόια Σερρών. Το διαμάντι του Μπέλες» με συγγραφέα τον αείμνηστο δικηγόρο Πέτρο Πέννα (1902-1994), συγχωριανό των Ίτσιου και Κοζάρτση. Στην καταγραφή των γεγονότων σχετικά με το Π8, ο Πέννας αναφέρει πως προέρχονται από τους επιζώντες στρατιώτες, Θεόδωρο Ζιώγα και Δημήτρη Κοζάρτση, αδελφό του Ιωάννη Κοζάρτση.

Μιλάμε για το βιβλίο, που θεωρείται σήμερα «Ευαγγέλιο» της ιστορίας των Άνω Ποροίων και  έγραψε ένας συγχωριανός των αδελφών Κοζάρτση. Την εποχή που εκδόθηκε το βιβλίο και τα χρόνια που ακολούθησαν, ο Ιωάννης Κοζάρτσης ουδέποτε διέψευσε δημόσια τα όσα υποστήριξε στον Πέννα ο αδελφός του Δημήτριος. Από τα γραφόμενα του Πέννα αντιλαμβανόμαστε πως είχε συζητήσεις τόσο με τον Δημήτριο Κοζάρτση όσο και με τον Θεόδωρο Ζιώγα για τα γεγονότα του 1941 στην Ομορφοπλαγιά. Το 1989 που εκδόθηκε το συγκεκριμένο βιβλίο, ο Ιωάννης Κοζάρτσης ήταν 72 χρονών και βέβαια αποδέχτηκε τη μαρτυρία του αδελφού του στο βιβλίο, που ήταν προφανώς παρόμοια με τη δική του του 1941, αλλά  εντελώς διαφορετική μ’ αυτή που παρέθεσε σε ηλικία 95 ετών στον κ.Κοτρίδη.

ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΤΕ ΠΩΣ :

Σήμερα δεν θα τιμούσαμε τον ήρωα Ίτσιο, εάν δεν υπήρχε η καταγεγραμμένη αναφορά του Τχη Καλλονά. Είναι δεδομένο πως πολλές ανάλογες ιστορίες ηρώων πεσόντων μας κατά τη «Μάχη των Οχυρών» είναι άγνωστες σήμερα, απουσία μαρτυριών.
Όλα λοιπόν ξεκινούν από τον Καλλονά. Ποιος όμως τον ενημέρωσε εκείνο το μεσημέρι της 6/4/1941 στις πλαγιές του Μπέλλες, ώστε να καταγράψει στην έκθεση του πως o Ίτσιος : «φονεύεται υπό εξοργισμένου Τχη των αντιπάλων, ως αιχμάλωτος πλέον».

Την απάντηση μας τη δίνει ο 95χρονος Κοζάρτσης, σε όσα υποστήριξε στον κ.Κοτρίδη, για όσα ακολούθησαν μετά τον θάνατο του Ίτσιου, έξω από το Π8. «Οι Γερμανοί πλησίασαν και συζητούσαν μεταξύ τους. Δεν μας πείραξαν. Ένας από αυτούς μας έκανε νόημα να φύγουμε. Είχε περάσει το μεσημέρι και αρχίσαμε να τρέχουμε προς το χωριό γιατί γύρω μας γινόταν ακόμη χαλασμός. Λίγο παρακάτω συναντήσαμε το διοικητή μας ταγματάρχη Καλλονά, με ένα οπλοπολυβόλο στο χέρι, να μάχεται ακόμη. Μας είπε να φύγουμε γρήγορα και ότι θα μας έβρισκε μετά» λέει συγκεκριμένα ο Κοζάρτσης.

Μπορεί να μην το αναφέρει, αλλά είναι δεδομένο πως ο Κοζάρτσης θα ανέφερε στον Καλλονά τον θάνατο του διμοιρίτη του Ίτσιου, περιγράφοντας τα όσα συνέβησαν νωρίτερα στην Ομορφοπλαγιά. Ο Καλλονάς δεν ήταν ένας απλός αξιωματικός στο πεδίο της μάχης, αλλά ο διοικητής του τάγματος που λάμβανε μέρος στις επιχειρήσεις στον συγκεκριμένο τομέα και ο Ίτσιος, Κοζάρτσης κ.α. λειτουργούσαν υπό τις εντολές του. Ήταν ο διοικητής τους, που είναι φυσικό να τον ενημέρωσε για την απώλεια του Ίτσιου και λεπτομέρειες των όσων προηγήθηκαν. Εξού και τα όσα αναφέρει ο Καλλονάς στην Έκθεσή του για τον Ίτσιο. «Φονεύεται υπό εξοργισμένου Τχη των αντιπάλων, ως αιχμάλωτος πλέον».

Ουσιαστικά δηλαδή, ο Κοζάρτσης έκανε γνωστή την ιστορία του Ίτσιου στον Καλλονά, με τη γνωστή συνέχεια.

Έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω καταλήγουμε στα εξής δεδομένα :

• Ο Κοζάρτσης φεύγοντας από το Π8 και κατηφορίζοντας προς τα Άνω Πορόια το μεσημέρι της 6/4/1941 συνάντησε τον Καλλονά, ο οποίος συνεχίζει να μάχεται, και τον ενημερώνει για το πως έχασε τη ζωή του ο λοχίας Ίτσιος (οξύμωρο βέβαια είναι να συνεχίζει να πολεμάει ο επικεφαλής διοικητής τους Γερμανούς και οι στρατιώτες να επιστρέφουν στο χωριό τους).
• Ο Καλλονάς, στη διάρκεια της κατοχής, συντάσσει και παραδίδει Στρατιωτική Έκθεση για τα γεγονότα στο δυτικό Μπέλλες στις 6/4/1941, αναφέροντας ως Ίντζο τον Ίτσιο και πως φονεύθηκε από Γερμανό αξιωματικό αφού είχε συλληφθεί.
• Στη λεπτομερή αναφορά του ο Καλλονάς, μόνο για το θάνατο του Ίτσιου δίνει κάποιες επιπλέον πληροφορίες προφανώς γιατί του έκαναν εντύπωση όσα του ανέφερε ο Κοζάρτσης κατά την υποχώρηση. Για τις περιπτώσεις θανάτου του υπολοχαγού Χρήστου Μαρούδη, του ανθυπολοχαγού Χρήστου Σάμαντα, του έφ. ανθυπολοχαγού Χρήστου Τσαπάρα (του πολυβολείου Π5) ο Καλλονάς αναφέρει πως «εφονεύονται» ή «τραυματίζονται  θανασίμως» χωρίς καμία άλλη λεπτομέρεια.
• Αμέσως μετά την απελευθέρωση (1944) ο συγγραφέας Χρήστος Ζαλοκώστας, που είχε άριστες σχέσεις με τον Αρχιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο, χρησιμοποιεί ως βασική πηγή αναφορές διοικητών που έλαβαν μέρος στις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών το 1941 για να γράψει το «Ρούπελ». Ανάμεσα σ’ αυτές και του Καλλονά.
•  Έχοντας την αναφορά του Καλλονά, ο Ζαλοκώστας αναφέρει στο έργο του επίσης τον Ίτσιο ως «Ίντζο» διασπαθίζοντας τη δολοφονία του από Γερμανό αξιωματικό με μπόλικο κινηματογραφικό σασπένς, έντονη δράση και δραματική κορύφωση, έχοντας κατά νου ταινία στο Χόλυγουντ. Ουσιαστικά περιπλέκει πραγματικά γεγονότα με μυθοπλασία.
• Τα όσα αναφέρει ο Καλλονάς στην έκθεσή του, αποτελούν επίσημη θέση του ΓΕΣ και της ΔΙΣ, χωρίς ουδέποτε ν’ αμφισβητηθούν πριν το 2013.
• Το τέλος του Ίτσιου, όπως το γνωρίζουμε, αμφισβητείται με βάση μία συνέντευξη που έδωσε σε ηλικία 95 ετών ο συμπολεμιστής του Ιωάννης Κοζάρτσης, μιλώντας στον ερευνητή Ηλία Κοτρίδη,
•  Έως το 2013 ουδέποτε ο Κοζάρτσης δημόσια, εξέφρασε διαφορετική εκδοχή για το θάνατο του Ίτσιου, από αυτή που γνωρίζουμε. Όχι μόνο δεν υπήρχε κάποια γνωστή αντίδραση σε όσα ανέφεραν βιβλία και δημοσιεύματα, αλλά και δεν διέψευσε τα όσα φέρεται να είχε περιγράψει ο αδελφός του Δημήτριος, σε βιβλίο συγχωριανού του (1989).
• Ο Κοζάρτσης είναι βασικός μάρτυρας των όσων συνέβησαν στην Ομορφοπλαγιά και στο Π8 το 1941. Η μαρτυρία της εκτέλεσης του Ίτσιου από Γερμανό αξιωματικό, είναι δεδομένο πως από τον ίδιο μεταφέρθηκε στον Καλλονά με τη γνωστή συνέχεια.

Ποια είναι τελικά η αληθή εκδοχή των γεγονότων στην Ομορφοπλαγιά και στο Π8 ; Αυτή που περιέγραψε στον Καλλονά ο Κοζάρτσης την ημέρα της γερμανικής επίθεσης στο δυτικό Μπέλλες το 1941; Του αδελφού του Δημήτριου το 1989 στο βιβλίο του Πέννα; ή του 2015 στον Ηλία Κοτρίδη ; Το 1941 ο Κοζάρτσης ήταν 24 ετών. Το 1989 72 και το 2013, 95 ετών.

Και κάτι τελευταίο, το 2019, η εφημερίδα «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης, δημοσιεύει συνέντευξη του υπεραιωνόβιου Ιωάννη Κοζάρτση (26/10/2019) για τα γεγονότα της Ομορφοπλαγιάς. Το ρεπορτάζ της δημοσιογράφου Δέσποινας Βογιατζόγλου αναφέρει : «Οι δραματικές στιγμές της επίθεσης στις 6 Απριλίου του ’41 δείχνουν το θάρρος και την αυταπάρνηση του λοχία Ίτσιου και των συμπολεμιστών του. Η ιστορία των 38.000 σφαιρών κατά των ναζί από το Πολυβολείο Π8 είναι μία από τις πιο συγκλονιστικές της ελληνικής ιστορίας. «Όταν επιχειρήσαμε να βγούμε από το πολυβολείο, δεν μπορούσαμε να ανοίξουμε την πόρτα από τους κάλυκες» λέει ο κ. Ιωάννης Κοζάρτσης περιγράφοντας την στιγμή που ο Δημήτρης Ίτσιος έδωσε εντολή στους στρατιώτες του να φύγουν για να γλιτώσουν, λίγο πριν τα πυρομαχικά του τελειώσουν. Τον ηρωισμό των μαχητών πλήρωσε ο Δημήτριος Ίτσιος. Οι Γερμανοί τον δολοφόνησαν κατά παράβαση των διεθνών συνθηκών. «Εμάς δεν μας πείραξαν» πρόσθεσε ο Ιωάννης Κοζάρτσης, ο οποίος γύρισε τότε πίσω και διηγήθηκε τα δραματικά γεγονότα». Σύμφωνα με το δημοσίευμα αυτό, προκύπτει πως ο Κοζάρτσης εξιστόρησε τα γεγονότα στη δημοσιογράφο, όπως όλοι γνωρίζουμε.

Ολοκληρώνοντας, δεν θα μπω σε θεωρίες πως ο Κοζάρτσης αναθεώρησε τα όσα αρχικά υποστήριζε για τον θάνατο του Ίτσιου, λόγω «πικρίας» επειδή το ελληνικό κράτος δεν τίμησε τον ίδιο τόσα χρόνια του ή επειδή ο Ίτσιος είναι το πρόσωπο που εισπράττει όλη τη δόξα. Το 2017 επισκέφθηκα στο Μακροχώρι Ημαθίας τον Κοζάρτση και είχα μια μεγάλη συνομιλία μαζί του. Ο άνθρωπος από τα λεγόμενά του, δεν άφησε καμία χαραμάδα πικρίας για τον Ίτσιο για τον οποίον μιλούσε με θαυμασμό για την ηρωϊκή του πράξη. Ωστόσο στην εξιστόρηση των γεγονότων, και γενικά σε όλη τη συζήτηση, υπήρξαν κενά και επαναλήψεις που λογικό είναι να βασίζονται στη μεγάλη ηλικία του. Συγγενικά του πρόσωπα μ΄ ενημέρωσαν επίσης, πως ουδέποτε ο Κοζάρτσης ενδιαφέρθηκε να τύχει τιμών και απολαβών από την Πολιτεία, πιστεύοντας ακράδαντα πως απλά έκανε το χρέος του ως Έλληνας. Για αυτό και το 2016 το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, επι υπουργίας Πάνου Καμμένου τον τίμησε στο Π8 της Ομορφοπλαγιάς.

Απ’ όλα τα παραπάνω, αντιλαμβάνονται οι πάντες πως η αναθεώρηση της ιστορίας του θανάτου του Ίτσιου, δεν μπορεί να περάσει αβίαστα. Εφόσον δεν μπορούν ορισμένοι ν’ απαντήσουν πειστικά ποια είναι η αληθινή εκδοχή των γεγονότων (αυτά που έλεγε ο ίδιος το 1941, ο αδελφός του Δημήτριος το 1989 ή όσα είπε στα 95 του στον κ.Κοτρίδη) συνεχίζουμε να έχουμε ως πηγή την αναφορά Καλλονά που είναι επίσημη θέση της ΔΙΣ. Πως ο Ίτσιος «Φονεύεται υπό  εξοργισμένου Τχη των αντιπάλων, ως αιχμάλωτος πλέον». Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο.

Είναι λυπηρό να επιζητούν ορισμένοι μερικά λεπτά δημοσιότητας, στην πλάτη του Ίτσιου, που στο κάτω κάτω όταν λάμβανε την απόφαση να μείνει στο Π8 έως το τέλος, δεν τον ενδιέφερε στο ελάχιστο τι θα πει ο Κοζάρτσης, ο Καλλονάς, ο Κοτρίδης, ο Σαββίδης κ.α.

Ας τον αφήσουμε λοιπόν, στην ηρεμία της αιωνιότας, τιμώντας τον με αγάπη και σεβασμό. Ο Ίτσιος πέρασε στο Πάνθεον των ηρώων από τη στιγμή που επέλεξε να παραμείνει στη θέση του, όταν άλλοι επικεφαλής κοντινών πολυβολείων στο δυτικό Μπέλλες, «σφύριζαν» αδιάφορα και εγκατέλειπαν τις θέσεις τους. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο γιός του Αναστάσιος «Δεν τον υποχρέωσε κανένας να μείνει μέχρι την τελευταία στιγμή. Το ήθελε και έμεινε και αυτό δεν το αλλάζω εγώ. Ας μου έλλειψε το χάδι. Έκανε αυτό που ήθελε. Έγινε ήρωας για την πατρίδα του … Πολέμησε για την πατρίδα του».

 

 

 

INFO⊃ Ο Παναγιώτης Σαββίδης είναι δημοσιογράφος στην εφημερίδα ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ και μέλος της Κοιν.Σ.Επ. Άγκιστρο Δράση στις Σέρρες. Ασχολείται διεξοδικά με την ιστορική έρευνα, γύρω από την “Γραμμή Μεταξά” , τη γερμανική επίθεση στην Ελλάδα και τη «Μάχη των Οχυρών»  κατά τον Β’  Π.Π. (1941).